Curio legitimis nunc Fornacalia verbis

Maximus indicit, nec stata sacra facit.
Inque Foro, multâ circum pendente tabella,
Signatur certâ Curia quæque notâ.
Stultaque pars populi, quæ sit sua curia, nefcit;
Sed facit extremâ facra relata die.

EST honor & tumulis. Animas placate paternas,
Parvaque in exstinctas munera ferte pyras.
Parva petunt manes: pietas pro divite grata est
Munere: non avidos Styx habet ima Deos.
Tegula projectis fatis est velata coronis,
Et sparsæ fruges, parcaque mica salis ;
Inque mero mollita Ceres, violæque solutæ.
Hæc habeat mediâ testa relicta vià.

Nec majora veto: fed & his placabilis umbra est.
Adde preces positis & fua verba focis.
Hunc morem Æneas, pietatis idoneus auctor,
Attulit in terras, juste Latine, tuas.
Ille patris Genio follemnia dona ferebat ;

Hinc populi ritus edidicere pios.

At quondam, dum longa gerunt pugnacibus armis

Bella, Parentales deferuere dies.

Non impune fuit: nam dicitur omine ab isto

Roma fuburbanis incaluisse rogis.
Vix equidem credo: bustis exisse feruntur,

530

535

540

545

550

Et tacitæ questi tempore noctis avi.
Perque vias Urbis, Latiosque ululasse per agros,
Deformes animas, vulgus inane, ferunt.
Post ea præteriti tumulis redduntur honores ;
Prodigiisque venit funeribusque modus.
Dum tamen hæc funt, viduæ ceffate puellæ ;

555

Exspectet puros pinea tæda dies.

Nec tibi, quæ cupidæ matura videbere matri,

Comat virgineas hasta recurva comas.

560

Conde tuas, Hymenæe, faces, & ab ignibus atris

Aufer: habent alias mæsta sepulcra faces.

570

Dî quoque templorum foribus celentur opertis ; Ture vacent aræ, stentque sine igne foci. 565 Nunc animæ tenues, & corpora functa sepulcris, Errant: nunc posito pafcitur umbra cibo. Nec tamen hæc ultra, quam tot de mense supersint Luciferi, quot habent carmina nostra pedes. Hanc, quia justa ferunt, dixere Feralia lucem. Ultima placandis manibus illa dies. Ecce anus in mediis residens annosa puellis, Sacra facit Tacitæ: vix tamen ipsa tacet. Et digitis tria tura tribus fub limine ponit, Quà brevis occultum mus sibi fecit iter. 575 Tum cantata ligat cum fufco licia rhombo, Et septem nigras versat in ore fabas. Quodque pice adftrinxit, quod acu trajecit ahenâ, Obsutum mænæ torret in igne caput. Vina quoque instillat : vini quodcumque relictum est, Aut ipfa, aut comites, plus tamen ipsa, bibit. Hoftiles linguas inimicaque vinximus ora, Dicit discedens, ebriaque exit anus. Forsitan a nobis, quæ sit Dea Muta, requiras. Disce, per antiquos quæ mihi nota senes.

580

585 Juppiter indomito Juturnæ captus amore
Multa tulit, tanto non patienda Deo.
Illa modò in silvis inter coryleta latebat:
Nunc in cognatas desiliebat aquas.

590

Convocat hic Nymphas, Latium, quotcumque tenebas: Et jacit in medio talia verba choro : Invidet ipfa sibi, vitatque quod expedit illi, Vestra foror fummo jungere membra Deo. Confulite ambobus: nam quæ mea magna voluptas, Utilitas vestræ magna fororis erit. 595 Vos illi in primâ fugienti obsistite ripâ, Ne sua flumineâ corpora mergat aquâ. Dixerat: annuerunt omnes Tiberinides udæ, Quæque colunt thalamos, Ilia diva, tuos.

,

Forte fuit Naïs, Lara nomine: prima sed illi
Dicta bis antiquum fyllaba nomen erat,
Ex vitio positum. Sæpe illi dixerat Almo
Nata, tene linguam: nec tamen illa tenet.
Quæ, simul ac tetigit Juturnæ stagna fororis,
Effuge, ait, ripas: dicta refertque Jovis.
Illa etiam Junonem adiit, miferataque nuptam,
Naïda Juturnam vir tuus, inquit, amat.
Juppiter intumuit: quâque est non usa modestè,
Eripuit linguam: Mercuriumque monet;
Duc, ait, ad Manes: locus ille silentibus aptus.
Nympha, sed infernæ Nympha paludis, erit.
Juffa Jovis fiunt: accepit lucus euntes.
Dicitur illa duci tum placuiffe Deo.
Vim parat hic: vultu pro verbis illa precatur;
Et fruftra muto nititur ore loqui.

600

605

610

Fitque gravis, geminosque parit, qui compita servant, 635
Et vigilant nostra semper in urbe, Lares.

PROXIMA cognati dixere Charistia cari,
Et venit ad socias turba propinqua dapes.
Scilicet a tumulis, &, qui periere, propinquis,

Protinus ad vivos ora referre juvat;

620

Postque tot amissos, quidquid de sanguine restat,
Adfpicere; & generis dinumerare gradus.
Innocui veniant: procul hinc, procul impius esto
Frater, & in partus mater acerba fuos :
Cui pater est vivax, qui matris digerit annos,
Quæ premit invisam socrus iniqua nurum.
Tantalidæ fratres absint, & lafonis uxor,

625

Et quæ ruricolis semina tosta dedit :

Et Soror, & Progne, Tereusque duabus iniquus :

Et quicumque suas per scelus auget opes.

630

Dîs generis date tura boni. Concordia fertur

Illo præcipuè mitis adeffe die.

Et libate dapes: ut, grati pignus honoris,

Nutriat incinctos missa patella Lares.

710

Nuncius ut rediit, decussaque lilia dixit; Filius, Agnosco jussa parentis, ait. Nec mora: principibus cæsis ex urbe Gabina, Traduntur ducibus mœnia nuda suis. Ecce, nefas visu! mediis altaribus anguis Exit; &, exftinctis ignibus, exta rapit. Confulitur Phœbus: fors est ita reddita: Matri Qui dederit princeps ofcula, victor erit. 715 Ofcula quisque fuæ matri properata tulerunt, Non intellecto, credula turba, Deo. Brutus erat ftulti sapiens imitator, ut effet Tutus ab insidiis, dire Superbe, tuis. Ille jacens, pronus matri dedit ofcula Terræ, Creditus offenso procubuisse pede. Cingitur interea Romanis Ardea signis, Et patitur lentas obsidione moras. Dum vacat, & metuunt hoftes committere pugnam, Luditur in caftris: otia miles agit.

720

730

725 Tarquinius juvenes focios dapibusque meroque
Accipit: atque illis Rege creatus ait;
Dum nos difficilis pigro tenet Ardea bello,
Nec sinit ad patrios arma referre Déos;
Ecquid in officio torus est socialis? &, Ecquid
Conjugibus noftris mutua cura fumus ?
Quisque fuam laudant: studiis certamina crefcunt,
Et fervent multo linguaque corque mero.
Surgit, cui clarum dederat Collatia nomen;
Non opus est verbis, credite rebus, ait.
735 Nox fuperest: tollamur equis, Urbemque petamus.
Dicta placent: frenis impediuntur equi.
Pertulerant dominos: regalia protinus illi
Tecta petunt: cuftos in fore nullus erat.
Ecce nurum Regis, fusis per colla coronis,
Inveniunt posito pervigilare mero.
Inde cito passu petitur Lucretia : nebat;

740

Ante torum calathi, lanaque mollis, erant.

Lumen ad exiguum famulæ data pensa trahebant,
Inter quas tenui sic ait ipsa sono.

Mittenda est domino (nunc, nunc properate, puellæ) 745

Quam primùm nostra facta lacerna manu.
Quid tamen audistis? nam plura audire foletis.
Quantum de bello dicitur esse super ?
Postmodo victa cades: melioribus, Ardea, restas,

Improba, quæ nostros cogis abesse viros.
Sint tantùm reduces: fed enim temerarius ille
Est meus; & ftricto quolibet ense ruit.
Mens abit, & morior, quoties pugnantis imago
Me fubit: & gelidum pectora frigus habet.
Desinit in lacrymas: intentaque fila remittit,
In gremio vultum depofuitque fuum.
Hoc ipsum decuit : : lacrymæ cecidere pudicæ
Et facies animo dignaque parque fuit.
Pone metum, venio, conjux ait. Illa revixit;
Deque viri collo dulce pependit onus.
Interea juvenis furiatos regius ignes

750

755

760

Concipit, & cæco raptus amore furit. Forma placet, niveusque color, flavique capilli; Quique aderat nulla factus ab arte decor. Verba placent, & vox; & quod corrumpere non est: 765 Quóque minor spes est, hoc magis ille cupit. Jam dederat cantum lucis prænuncius ales ; Cùm referunt juvenes in sua castra pedem. Carpitur attonitos absentis imagine sensus Ille: recordanti plura magisque placent. Sic fedit: sic culta fuit: sic stamina nevit; Neglectæ collo sic jacuere comæ. Hos habuit vultus: hæc illi verba fuere; Hic decor, hæc facies, hic color oris erat. Ut folet a magno fluctus languefcere flatu; Sed tamen a vento, qui fuit ante, tumet; Sic, quamvis aberat placitæ præfentia forme, Quem dederat præfens forma, manebat amor.

770

775