Ed, Rigalt.

F. 138. A.

Pag. 102.A.

ARTICULUS PRIMUS.

De nomine ac definitione Sacramenti. Dem omnino eft Latinis Sacramentum, quod Græcis uuspio, myfterium. Utriufque nominis eadem derivatio, à re nimirum facrâ & fecretâ,feu occultâ. Habent autem illæ voces, etiam apud Au&ores profanos, nefcio quid rcligionis, reverentiæ ac majeftatis plenum.

Prifcis linguæ latinæ auctoribus facramentum duo fignificat.

1o. Pecuniam five pignus à litigantibus apud Pontifices in loco'facrò depofitum,,quo muletabatur is qui causâ ceciderat, in pœnam injustæ litigationis.

11. Juramentum, quod nonnifi invocato facro quodam numine concipiebatur: unde facramento contendere, apud Tullium, idem eft ac jurejurando affirmare. Peculiariter verò ufurpatur ad fignificandum juramentum militare, quo milites certo ritu ac præfcriptis verbis Reipublicæ defenfioni obligabantur, fuumque nomen militiæ infcribebant; unde Sacramentarii dicebantur. Quo fenfu Tertullianus Lib. ad Martyras cap. 3. ait vocatos nos effe ad militiam Dei vivi, jam tunc cùm in facramenti verba refpondimus. Quod verò fit illud facramentum, exponit Lib. de Coronâ militis cap. 3. cùm nempe aquam Baptifmatis adituri, in Ecclefiâ fub Antiftitis manu conteftamur nos renuntiare diabolo, & pompa, & angelis ejus. Apud Scriptores facros & Écclefiafticos Sacramentum feu myfterium fignificat

1. rem facram, fed occultam & latentem. Sapientiæ 2. v. 22. Nefcierunt facramenta Dei. Math. 13. v. 11. Vobis datum eft noffe myfteria Regni Cælorum Ephef. 1. v. 9. Ut notum faceret no bis facramentum voluntatis fue. 1.Corinth. 2. v. 7. Loquimur Dei fapientiam in myfterio que abfcondita eft. Et 1. Corinth. 4. v. 1. Sic nos exiftimet homo ut Miniftros Chrifti & difpenfatores myfterio rum Dei. Hoc fenfu, quælibet Religionis noftræ ac fidei capita generatim myfteria dicuntur. 1. ad Timoth. 3. v. 16. Incarnatio Verbi divini magnum dicitur pietatis facramentum, græcè uusńpiov. Quin & ad res quoque non facras, fed quas evulgare religio eft, extenditur. Sic Tobia 12. v. 7. de fecreto Regis dicitur: Sacramentum Regis abfcondere bonum eft.

Idem quoque fignificat apud auctores profanos, em fcilicet facram, fed obfcuram, arcanam ac fatentem. Apud illos etenim Religionis arcana, myfteria dicebantur, Sacra opertanea, aut Sacra operta; à filentio fcilicet quo fua Sacra obtegi & obyelari curabant: fummum quippe apud eos piaeulum erat, res facras profanis & nondum initiatis aperire. Hinc folemnis illa formula in celebrandis myfteriis præmitti folita, Procul hinc, procul ite profani

II. Myfterium & Sacramentum fignificat ipfum rei latentis & occulta fymbolum feu fignum: quo fenfu Apocal. 1. v. 20. appellatur facramentum Septem ftellarum. Et cap. 17. v. 7. Sacramentum mulieris & beftia. Cujus in fronte, ut dicitur v. 5. fcriptum erat, Myfterium. Hoc eft, quale fignum fint, feu quid fignificent feptem ftellæ, quid fignificet mulier & beftia &c. Quo fenfu dixit fang

E.

Edit, nov.

&us Auguftinus Epiftolâ 138. aliàs 5. n. 7. Si T..p. 412. gna, cùm adres divinas pertinent, Sacramenta ap pellari. Et Epiftolâ 9 8. ad Bonifacium, aliàs 23. n. y. Si Sacramenta quamdam fimilitudinem earum rerum, quarum Sacramenta funt, non haberent, om→ nino Sacramenta non effent.

16. 7. 267.

F.

Hoc codem fenfu ufurpatur etiam à Paganis,qui fua facrilega myfteria nonnullis fignis ac lymbolis exprimebant, de quibus Clemens Alexandrinus in Protreptico feu Oratione ad Gentes exhortatoriâ, Arnobius Lib. 5. Eufebius Lib. 2. Præpar. Edit, Parif. Evang. cap. 3. ubi ait: Hac funt Sacrorum fym1628. p. 65. bola, Talus, Pila, Trochus, Poma, Turbo, Speculum, Vellus. Ibid. refert myfleriorum Eleufiniorum hanc communem quafi Tefferam fuisse : Jejunavis cinnum cbibi accepi è cista &c.

A.

Ib.p. 66.D,

E.

111. Significat rem facram occultam, fed facrantem feu initiantem hominem divino cultui: quæ poftrema fignificatio maximè propria,eft ac præfenti noftro inftituto accommodata. Sacramenti quippe nomine hîc intelligimus fignum rei facræ quâ Deo confecramur feu fanctificamur T.7. 410, & ejus cultui initiamur. Inde Sacramenta manarant, ait fanctus Auguftinus Lib. 15. de Civitate Dei cap. 26. quibus credentes initiantur. Et Libro de Catechifandis rudibus capite 26. admonet de hoc imprimis rudes informandos effe, T. 6.p.293. nempe Sacramenta fignacula effe rerum divinarum vifibilia, fed res ipfas invifibiles in eis honorari, nec fic habendam illam fpeciem benedictione fanctificatam, quemadmodum habetur in ufu quolibet. S. Ambrofius Librum fcripfit cui titulum fecit, de Myfteriis, feu de initiandis. S. Thomas 1. 2. q. 102. Articulo 5. in corpore ait,

F.

Sacra

menta propriè dici illa, quæ adhibebantur Dei cultoribus ad quamdam confecrationem, per quam fciLicet deputabantur quodammodo ad cultum Dei. Atque hoc fenfu unio conjugalis viri & mulieris Ephef. 5. v. 32. dicitur,, magnum Sacramentum in Chrifto Jefu & in Eccleftà, non tantùm quia fignum eft unionis Chrifti & Ecclefiæ, fed quia fignum eft efficax gratiæ, quâ donantur conjuges cùm in Domino nubunt.

Hoc ipfo fenfu veteres Pagani myfteria fua initia dicebant, Quibus, ait Tullius Lib. 2. de Legibus, ex agrefti vitâ exculti ad humanitatem fumus, tanquam ea fint vita melioris principia.

Difplicuit aliquando morofis ac faftidiosis noftris Novatoribus Sacramenti nomen, eâ potiffimùm de causâ quòd in Scripturis non extaret ; fed ineptè prorfus : latinum quippe nomen eft, quod in primigenio Scripturæ textu Hebraico vel Græco infulsè quæreretur. Cùm autem in ufu Ecclefiæ idem prorfus fignificet Sacramentum apud Latinos, quod Myfterium apud Græcos, meritò Sacramenti nomen retinuit Ecclefia,ut & multa alia vocabula, tametfi in Scripturis expreffa non legantur. Quapropter obtinuit, fubinde apud Novatores ipfos: foli Sociniani ab eo, velur à fuperftitione abhor

rent

Definitio Sacramenti.

Videntur. nonnulli dubitare an Sacramentura definiri accuratè poffit. Ratio dubitandi ipfis eft, quòd Sacramentum vel eft aggregatum quoddam per accidens, conftans rebus tanquam materiâ, & verbís tanquam formâ; vel eft ens rationis,fi formaliter confideretur ratione fuæ fignificationis, quam habet ex inftituto.

A iij

Verùm, efto non poffit accuratè definiri Sacra mentum phyficè fpectatum, poteft tamen fi moraliter confideretur, ut reipsâ folet à Theologis confiderari. Hac quippe ratione eft totum quoddam deftinatum ad fignificandam & efficiendam hominis fanctificationem: poffe autem totum morale definiri, folus ille inficiabitur, qui negaverit Ecclefiam, Concilium, Regnum, Civitatem aut fa¬ miliam definiri poffe. Quæ porro fit definitio Sa cramenti tùm apud Hæreticos, tùm apud Orthodoxos, exponendum.

Definitio Sacramenti apud Hareticos.

Sociniani definiunt Sacramentum, nudum & T. p. 709. fimplex fignum, quo Chriftianus à Judao vel Gentili diftinguitur. Ita Catechefis Racoviana cap. 4. Socinus difput. de Baptifmo, Volkelius Lib.4.de verâ Religione cap. 22.

Rejicitur à Lutheranis & Calviniftis hæc defi nitio, quibus Sacramentum non tantùm ad otiofam & vacuam diftinctionis notam, fed etiam ad promiffiones divinæ gratiæ in nobis obfignandas & confirmandas inftitutum videtur.

Lutherani igitur & Calvinistæ Sacramenta defi niunt, figna feu figilla divinitùs inftituta ad obfignandas in nobis & confirmandas divinas gratia promiffiones, ad fuftinendam fidei noftra imbecillitatem, & excitandam noftram in Deum pietatem. Colligitur hæc definitio feu descriptio Sacramenti ex Calvino Lib. 4. Inftitutionis cap. 14. & ex Kemnitio parte 2. examinis Concilii Tridentini Bellarminus Lib. 1. de Sacramentis in genere cap. 14. 15. 16. & 17. fusè definitionem hanc profequitur ac refellit