a

сс

Enneade 8.

tis, tum etiam ipfius Dei cogitatione fugaturus, admirabile hoc philofophica confolationis opus cogitavit, cogitatumque fcriptis mandavit. Sed dum fanctiffimâ illâ diftinetur occupatione vir illuftriffimus, alterum prodit Juftini imperatoris edictum, quo Arianos omnes, ne exceptis quidem Gothis, aggreffus, jubet Epifcopos omnes hæreticos à fuis fedibus dimoveri, eorumque Ecclefias Romanæ religionis ritu confecrari. Theodericus Arianis ad fe confugientibus id novit: quare miffis Conftantinopolim legatis, Joan- «a Sabellicus 1. 2. ne nempe Thufco Epifcopo Romano, & Epifcopo Ra- « vennatenfi; Agapeto, & Patricio confulibus Romanis; « atque Theodoro, & Importuno Senatoribus, viris præ- « ftantiffimis, poftulare ab Juftino juffit, ut Ariani Epifcopi, & Sacerdotes loco fuo moti reftituerentur: quod ni « hieret, fore ut brevi Roma & tota Italia cædibus, & in- « cendiis quoque adverfum Orthodoxos repleatur. Cùm «Sabellicus ibid. autem legati in itinere opinione diutiùs morarentur, « Theodericus rabie iniquitatis fuæ ftimulatus, Symma- « chum & Boëtium exconfules, viros catholicos gladio tru cidavit. Deinde Joannem Papam ex legatione reverfum, & co quod honorificè ab orthodoxo imperatore exceptus, « & muneribus donatus fuiffet, cum fociis, Ravennæ in vincula conjectum pœdore, fiti, & inediâ necavit : fed d rex impius dignum quoque factis fuis invenit vitæ exitum: « nam ex eo tempore, quo Symmachum, Boëtium, Joannem Thufcum Epifcopum Romanum, & alios injustè interfecit, in fummum animi mororem incidit, ita ut « oblatos in mensâ pifces imaginaretur interfectorum capita effe. Tandem verò nonagefimo die à morte Joannis Papæ fubitaneâ morte periit.

I X.

b

&

Paulus Diaconus 1. 15. c. 5.

Vetus Boëtii ftatua

marmorea, quæ Romæ fervatur in ædi

bus Juftiniani v. c.

indicat Boëtium fublatum fuiffe cir

ca annum vitæ fuæ quinquagefimum.

d Paulus, Diaconus 1. 15. Procopius lib. 1. de bello Gothico. Pomponius lætus, &c.

e

Modus porrò, quo Boëtius interfectus eft, non ita conftat: fed Ticini monftratur turris lateritia, Boëtii carcer, Julius Martianus quò Ticini incolæ à Majoribus fuis docti afferunt miffos à tii. Theoderico Tribunum & fatellitem; illum, ad monendum Boëtium, ut, fi falvus effe vellet, quicquid erat conjurationis, aperiret; hunc ad interficiendum, fi renueret aperire. Addunt fatellitem, ubi Boëtius fe nullius in regem facti confcium effe dixiffet; ejufdem Boëtii cervicem ita detruncaffe, hanc ut ipfe Boëtius utrâque manu divulfam fuftinuerit; deinde interrogatus à quonam fe percuffum exiftimaret, refponderit ab impiis; tum profectus in vicinum templum, flexis ad aras genibus, facra perceperit; tandemque æternam gloriam confecuturus expiraverit.

Hinc Boëtius f in numero fanctorum Martyrum habitus, f Ibid. ejusque memoria Ticini decimo Calendas Novembris quot

Ib id.

annis celebratur: non fecus ac Ravennæ memoria Symmachi quinto Calendas Junii ; quòd uterque pro fide contra Arianos mortem oppetierit.

a

Hinc etiam ejufdem Boëtii fepulchrum, quod Ticini in æde S. Auguftino facrâ, etiamnum vifitur, pluribus elogiis decoratum fuit: olim quidem fic

Ecce Boëthus adeft in cœlo magnus, & omni
Perfpectus mundo, mirus habendus homo.
Qui Theodorico regi delatus iniquo
Ticini fenium duxit in exilio.

In quâ fe mæstum folans dedit urbe libellum;
Poft ictus gladio, exiit è medio.

Nunc verò fic

Mæonia & Latia linguâ clariffimus, & qui
Conful eram, hic perii miffus in exfilium.
Et quia mors rapuit, probitas me vexit ad auras,
En nunc fama viget maxima, vivit opus.

Suis igitur Boëtius notabilis eft Majoribus, eruditione, virtutibus, uxoribus, Liberis, dignitatibus, inimicis, & morte. 1. Majores ejus, Anitii fuerunt, & Manlii, viri inter antiquos nobilefque Romanos tanti, paucos ut habuerint par, fuperiores certè nullos. 2. Eruditio ejufdem fingularis, quâ ut ultimus omnium ex antiquis Romanis aliquid literarum monumentis confecravit, fic primus omnium Ariftotelicam difciplinam Latinis literis illuftrare cæpit:itantæ cæterum apud pofteros auctoritatis, ut ab ejufdem fententiâ nulla fermè fit provocatio. 3. Virtus illius in tempeState quieta fuit; luxit in tenebris; pulfa loco manfit tamen atque bafit in patriâ; fplenduit per fefe femper, nec alienis unquam fordibus obfolevit. 4. Uxores, Soceris Fefto & Symmacho, Patriciis omni laude majoribus, fimiles; quarum altera verfificando imitata eft; altera pulchrâ prole parentem fecit maritum. 5. Duo filii, paternæ avitæque virtutis heredes, frequente fenatu, populifque lætantibus, provecti funt pariter confules ex ædibus paternis in curiam, ubi pater, iifdem curules infidentibus, regiæ laudis orator, ingenii gloriam facundiæque meruit. 6. Dignitates huic familiæ credideris innatas: has quippe, etiam fenibus nega. tas, Boëtius ipfe habuit ab adolefcentiâ. 7. Nec inimici fuerunt nifi improbi, magnum eximiæ virtutis argumentum. 8. Denique Boëtius Deum unicè diligens, pro avitâ religione fanguinem fudit; circa annum Chrifti D. XXV. ætatis fuæ L.

DE BOETIO, ET EJUS SCRIPTIS,

AB IPSA BOETII ÆTATE AD NOSTRA USQUE TEMPORA NON INTERRUPTA SECULORUM SERIE,

CONTINUAT A.

UAMVIS non idem fuerit fæculorum, quæ à Boëtio ad nos ufque fluxerunt, in literas amor, fæpiufque idcirco interrupta fuerit virorum literatorum memoria, fingulari tamen Dei privilegio factum, ut fua fint quibuflibet his fæculis de meritis Boëtii teftimonia. Præcipua feligemus.

P

QUINTVM SECVLVM,

nimirum

A nato notoque Boëtio ad annum Chrifti soo. RISCIANUS Grammaticus, patriâ Cæfarienfis, vir non folùm in grammaticis, & rhetoricis, verùm etiam in philofophicis mathematicifque verfatiffimus, libro de ponderibus & menfuris, Boëtius, inquit, probitatis & omnium fcientiarum verticem attigit.

E

NNODIUS, five ut quibufdam legitur, Evodius, Epifcopus Ticinenfis, vir cùm ftrictâ tum etiam folutâ oratione fuâ clariffimus libro septimo epiftolarum, epiftolâ decimâ tertiâ Boëtio. » Tu, inquit, in me, emendatiffime hominum, dignaris prædicare virtutes, quem in annis pue- «< rilibus fine ætatis præjudicio, induftria fecit antiquum: qui per diligentiam imples omne quod cogitur; cui inter vitæ exordia ludus eft lectionis affi- « duitas, & deliciæ fudor alienus. In cujus manibus duplicato igne rutilat, quâ veteres face fulferunt. Nam quod vix majoribus circa extremitatem «< vitæ contigit, hoc tibi abundat in limine.

сс

Ejufdem Epifcopi, libro octavo epiftolarum, epistolâ primâ eidem Boëtio Confuli facto. " Optime fpei plenus, inquit, cui fautum cupio, ad curam officii epiftolaris adfpiro. Decet enim veftris fafcibus hâc præfatio. ne delibari; & inter purpuras poffefforis luce crefcentes, qualicumque non «e abftinere colloquio. Numquid folius doctrinæ beneficiis amor agnofcitur, nec fas efle credendum cft, prodire in medium defideria rufticantis? Simpli- « ciùs innotefcunt vota nullo peritia velata præftigio. Ergo nos hoc fumus «< ore, quod pectore. Nen amara præcordiorum delenificis poffumus mutare «< fermonibus. Pudens laudator eft, cui in concinnatione blandimenti dicen- « da mens fuggerit. Deo ergo omnipotenti gratias, qui in vobis, dum vetera «

دو

» familiæ veftræ bona cuftodit, nova multiplicat; & quod plus eft apice digni» tatis, dignos facit effe culminibus. Redditur quidem veftræ gloria ifta origini, » fed quod eft clarius, merito impetrante perfona. Fuerit in morem veteribus, » curulium celfitudinem campi fudore mercari, & contemptu lucis honorum lu»ce fulgere; fed aliud genus virtutis quæritur, poftquam præmium facta est » Roma victorum. Nofter candidatus poft manifeftam decertationem, debitum triumphum, dum nunquam viderit bella, fortitur. Judicio exigit laureas, & congredi non neceffarium duxit armatis. Inter Ciceronis gladios & Demo»fthenis enituit, & utriufque propofiti acumina, quafi natus in ipsâ artium » pace, collegit. Nemo diffonantiam Atticæ perfectionis metuat & Romanæ ; nec præcipua gentium bona in focietatem dubitet convenire. Unus, es qui » utrumque complecteris, & quicquid viritim diftributum poterat fatis effe, avi» dus maximarum rerum poffeffor includis. Eloquentiam veterum, dum imita» ris, exfuperas. Dicendi formam doctiffimis tribuis, dum requiris. Eft apud » me epiftolæ veftræ, quæ hujus rei fidem faciat, vencranda compofitio. Utinam » quæ à vobis diriguntur, tam effent crebra quàm fuavia! Dicatis forfitan, Par » fuit propinquum laudare, in commune augmentum laborantem : quia non eft proprium, quod quafi fingulariter videtur palmata conferre. Venit ad me equidem portio de curuli; fed fi mihi conceditis, plus erigor de genio & ftu» diis fublimati. Interdum accefferunt ifta de cafibus, foli contigerunt illa virtu» ti. Prope inops ad fcipionem adducitur fuffragij Confularis, qui tantum de parentibus gloriatur. Tibi utrumque in peculio eft, Latiaris fcientia, & vena

ور

>> purpurarum.

"

II.

Caffiodorus, qui intelligentiam facrorum cum notione profanorum, utramque cum fummâ sanctitate conjunxit, nomine regis Theoderici, cujus Cancellarius erat, plures ad Boëtium mifit epiftolas. Una eft quadragefima quinta libri primi epiftolarum Caffiodori, ficque effertur,

Boëtio viro illuftri Patricio Theodericus Rex.

Spernenda non funt, quæ à vicinis regibus præfumptionis gratiâ poftulantur: » dum plerumque res parvæ plus prævalent præftare, quàm magnæ poffunt obti» nere divitiæ. Frequenter enim quod arma explere nequeunt, oblectamina fua»vitatis imponunt. Sit ergo pro Republicâ & cùm ludere videmur. Nam ideo voluptuofa quærimus, ut per ipfa, feria compleamus. Burgundiorum itaque » dominus à nobis magnopere poftulavit, ut horologium, quod aquis fub mo» dulo fluentibus temperatur, & quod Solis immenfi comprehenfa illuminatione » diftinguitur, cum magiftris rerum, ei tranfmittere deberemus. Quatenus » impetratis delectationibus perfruendo, quod nobis eft quotidianum, illis videa» tur effe miraculum. Merito fi quidem refpicere cupiunt, quod Legatorum fuo» rum relationibus obftupefcunt. Hoc te, multâ eruditione faginatum, ita nof» fe didicimus, ut artes, quas exercent vulgariter nefcientes, in ipfo difciplina» rum fonte potaveris. Sic enim Athenienfium fcholas longè pofitus introiti; » fic palliatoium choris mifcuifti togam, ut Græcorum dogmata doctrinam fece»ris effe Romanam. Didicifti enim, quâ profunditate cum fuis partibus Spe » culativa cogitetur: quâ ratione Activa cum fuâ divifione difcatur; deducens » ad Romuleos Senatores, quicquid Cecropida Mundo fecerant fingulare.

que

сс

сс

Tranflationibus enim tuis Pythagoras muficus, Ptolomæus aftronomus leguntur « Italis. Nicomachus arithmeticus, geometricus Euclides audiuntur Aufoniis. « Plato theologus, Ariftoteles logicus Quirinali voce difceptant: Mechanicum « etiam Archimedem Latialem Siculis reddidifti. Et quafcumque difciplinas vel « artes fœcunda Græcia per fingulos viros edidit, te uno auctore patrio fermone « Roma fufcepit. Quos tantâ verborum luculentiâ reddidifti claros, tantâ lin- « guæ proprietate confpicuos, ut potuiffent & illi opus tuum præferre, fi utrum- « didiciffent. Tu artem prædictam, ex difciplinis nobilibus natam, per qua- « drifarias Mathefis januas introifti. Tu illam in nature penetralibus confiden « tem, auctorum libris invitantibus cordis lumine cognovifti: cui ardua noffe « ufus miracula, monftrare propofitum eft, molitur oftendere, quod obftupef cant homines eveniffe: miroque modo naturis converfis facti detrahit fidem, cùm oftentet ex oculis vifionem. Facit aquas ex imo furgentes, precipites ca- «< dere; ignem ponderibus currere, organa extraneis vocibus infonare, & pere- « grinis flatibus calamos complet,ut muficâ poffint arte cantare. Videmus per eam «« defenfiones jam nutantium civitatum, fubito tali firmitate confurgere, ut ma chinamentorum auxiliis fuperior reddatur, qui defperatus viribus invenitur. Madentes fabricæ in aquâ marinâ ficcantur: dura cum fuerint ingeniosâ difpofitione folvuntur: metalla mugiunt: Diomedis in ære grues buccinant: æneus « anguis infibilat: aves fimulate fritiniunt; & quæ propriam vocem nefciunt, ab ære dulcedinem probantur emittere cantilena. Parva de illâ referimus, cui « cælum imitari fas eft: Hæc enim fecit fecundum folem in Archimedis fphærâ decurrere: hæc alterum zodiacum circulum humano confilio fabricavit. Hæc «‹ lunam defectu fuo reparabilem artis illuminatione monftravit: parvamque ma- « chinam, gravidam Mundo, cælum geftabile, compendium rerum, fpeculum naturæ, ad fpeciem ætheris incomprehenfibili mobilitate volutavit. Sic aftra, quorum licet curfum fciamus, fallentibus tamen oculis, prodire non cernemus. « Stans quidam in illis tranfitus eft: & quæ velociter currere vera ratione cog- « nofcis, se movere non refpicis Quale eft, hoc homini etiam facere, quod vel intellexiffe poteft effe mirabile ? Quare cùm vos ornet talium rerum prædicanda notitia, horologia nobis, publicis expenfis, fine veftro difpendio, defti- « nate. Primum fit, ubi ftilus diei index per umbram exiguam horas confuevit « oftendere. Radius itaque immobilis & parvus, peragens quod tam miranda « magnitudo Solis difcurrit, & fugam Solis æquiparat, quod motum femper ignorat. Inviderent talibus fi aftra fentirent, & meatum fuum fortaffe defte- « terent, ne tali ludibrio fubjacerent. Ubi eft illud horarum de lumine venien- « tium, fingulare miraculum, fi has & umbra demonftrat? Ubi prædicabilis in- « defecta rotatio, fi hoc & metalla peragunt, quæ fitu perpetuo continentur ?«< O artis inæftimabilis virtus, quæ dum fe dicit ludere, naturæ prævalet fecreta « vulgare. Secundum fit, ubi præter Solis radios hora dignofcitur, noctes in « partes dividens: quod ut nihil deberet aftris, rationem cœli ad aquarum potiùs « fluenta convertit: quorum motibus oftendit, quod cœlo volvitur: & audaci « præfumptione concepta ars elementis confert, quod originis conditio denega- « vit, univerfæ difciplinæ cunctus prudentium labor naturæ potentiam, ut tan- « tum poffint noffe, perquirit. Mechanifma folum eft, quod illam ex contrariis « appetit imitari: & fi fas eft dicere in quibufdam etiam nititur velle fuperare.

сс