» Hoc enim feciffe dignofcitur Dædalum volare. Hoc ferreum Cupidinem in » Dianæ templo fine aliquâ alligatione pendere. Hoc hodie facit muta can» tare, infenfata vivere, immobilia moveri. Mechanicus, fi fas eft dicere, pe»ne focius eft naturæ, occulta referans; manifefta convertens, miraculis ludens; » ita pulchre fimulans, ut quod compofitum non ambigitur, veritas æftimetur. » Hæc quia ftudiofius te legiffe comperimus, prædicta nobis horologia quan» tocius tranfmittere maturabis. Ut te notum in illa parte mundi facias, ubi ali» ter pervenire non poteras. Agnofcant per te exteræ gentes, tales nos habere » nobiles, quales leguntur auctores. Quoties non funt credituri qui viderint ? quoties hanc veritatem luforia fomnia putabunt? & quando fuerint à ftupore » converfi, non audebunt fe æquales nobis dicere, apud quos fciunt fapientes » talia cogitaffe.

رو

Altera epiftola ejufdem Caffiodori eft quadragefima libri fecundi, quæ fic fe habct.

» Boëtio Patritio Theodericus Rex.

» Cum Rex Francorum, convivij noftri famâ pellectus, à nobis citharædum magnis precibus expetiffet, folâ ratione complendum effe promifimus, quòd » te eruditionis muficæ peritum effe noveramus. Adjacet enim vobis doctum eligere, qui difciplinam ipfam in arduo collocatam, potuiftis attingere. Quid » enim illà præftantius, quæ cæli machinam fonorâ dulcedine modulatur, & » naturæ convenientiam ubique difperfam virtutis fuæ gratiâ comprehendit. Et » paulo post. Sed quoniam nobis facta eft voluptuofa digreffio (quia femper gra» tum eft de doctrinâ colloqui cum peritis) citharædum, quem à nobis diximus poftulatum fapientia veftra eligat præfenti tempore meliorem, facturus aliquid Orphei, cùm dulci fono gentilium fera corda domuerit. Et quanta no» bis gratiæ fuerint acte, tantæ vobis ex noftrâ æquabili compenfatione referen» tur, qui & imperio noftro paretis, & quod vos clarificare poffit, efficitis.

"

دو

"

Idem Caffiodorus ad finem libri Dialectica de eodem Boëtio ita loquitur. » Illud, inquit, competens judicavimus recapitulare breviter, quorum labore in » Latium eloquium res ifta pervenerint: ut nec auctoribus gloria fua pereat: nobis pleniffimè rei veritas innotefcat. Ifagogen tranftulit patricius Boëtius, com» mentaque ejus gemina derelinquens. Categorias idem tranftulit Patricius » Boëtius, cujus commenta tribus libris ipfe quoque formavit: Peri herme»nias fuprà memoratus patricius Boëtius tranftulit in Latinum, cujus commenta » ipfe duplicia minutiffima difputatione tractavit... Supra memoratus patricius » Boëtius de fyllogifmis hypotheticis lucidiffimè pertractavit, &c.

"

III.

Procopius, Cæfarienfis ex Palæftinâ, rhetor & fophifta inter varias fuas hiftorias fcripfit de bello Gothorum libros tres, in quorum primo quod Græcè dixit de Boëtio, fic Latinè redditur.

» Symmachus, & ejus gener Boëtius Patricij, alto majorum fanguine, princi», pes verò Senatûs Romani, & Confules fuere, philofophiæ & æquitati fupra ca,,teros mortales ftuduerant, multifque egenis tum Romanorum, tum externo,,rum opibus fuis fubvenere. Hi ad ingentem gloriam evecti, deterrimos quof, que in fui invidiam concitarunt: quibus delatoribus Theodericus rex perfuafus, viros clariffimos perinde ac res novas molientes occidit, eorumque bona om

nia publicavit. Sed paucis poft diebus cænanti illi cum ingentis pifcis caput « miniftri adpofuiffent, illud Theoderico vifum eft caput effe Symmachi nuper « occifi, dentibus quidem in inferius labrum impactis, oculis verò torvè & furi- « bundè intuentibus minari fibi plurimum videbatur. Unde prodigij novitate « perterritus, membrifque præter modum tremebundus & horrens, in lectum ci- « tato gradu fe recepit identidemque fibi togarum vim magnam ingeri jubendo « paulum quievit. Elpidio deinde Medico omnibus, quemadmodum accidiffent, explicatis, in Symmachum Boëtiumque patratum à fe fcelus deflebat: quo « denique deplorato ex accepta calamitate dolore ingenti affectus, haud longè « poft moritur: cum primum hoc & ultimum injuriæ exemplum in fibi fubjectos " idcirco exercuiffet, quia non, utì confueverat, diligenter perveftigatâ causâ,

in tantos viros animadverterat.

сс

«

сс

Idem auctor libro tertio prædictæ hiftoriæ de uxore Boëtij fuperftite locutus hæc ait.» Unde vel Rufticianæ Boëtij quondam uxori & Symmachi filiæ, id reliquum fuit ad vitam & ad miferiarum cumulum ut fervili & ruftico habi. « tu induta, quæ egentibus facultates fuas erogaverat, panem cæteraque ad vi- « &tum neceffaria ab hoftibus mendicaret : domos enim circumeundo forefque oppulfando, cibum "dari fibi fuppliciter precabatur nil prorfus huic ignominiæ « eâ re afferente. Et certè Gothi in Rufticiane mortem confpiraverant, illi obji- « cientes quod exercitus Romani ducibus pecunias largiens, Theoderici ftatuas « difturbaffet, cædem Symmachi patris Boctijque mariti ulta. Totilas tamen « nullâ hanc affici injuriâ permifit fed eain aliafque omnes ab contumeliâ immu- « nes confervavit.

BEDAR

SEPTIMVM SECVLVM;

nimirum

Ab anno 600. ad an. 700.

EDA, venerabilis dictus propter vitæ fanctitatem morumque gravitatem, tanti fecit Boëtium, ejufque doctrinam, ut commentarios fcripferit in Boëtij librum de Trinitate. De eodem Boëtio honoratè & honorificè multa paffim hic auctor prædicat.

SECVLV M;

OCTAV V M

nimirum

Ab anno 700. ad an. 800.

AULUS Diaconus, qui rogatu Adelburgæ filiæ Defiderij regis multa ad Eutropij hiftoriam addidit, libro feptimo hujus appendicis, poftquam dixiffet Joannem Papam, Theodorum, Importunum, & Agapitum confulares viros, aliumque Agapitum Patricium ad Juftinum Legatos in itinere demoratos fuiffe, addit: »Theodericus rabie fuæ iniquitatis ftimulatus, Symmachum exconfu- « lem ac patricium, & Boëtium feniorem & exconfulem Catholicos viros gladio trucidavit.

A

Do, Viennenfis Archiepifcopus, qui breviarium Chronicorum ab origine Mundi ad fua ufque tempora productum compofuit loquens de Joanne

сс

"

fummo pontifice ait » cum rediens Ravennam veniffet, Theodericus eum cum comitibus cæteris carceris afflictione peremit, invidiâ ductus, quia Catholica » pietatis defenfor Juftinus eum honorificè fufcepiffet. Quo tempore Symma» chum atque Boëtium confulares viros pro Catholicâ pietate idem Theodoricus

دو

occidit.

II.

Anaftafius Apoftolicæ bibliothecæ cuftos & inftaurator, qui propterea dicitur Bibliothecarius, in fuâ Pontificum hiftoriâ ad Joannem 1. hæc de Boëtio fcribit. » Eodem, inquit, tempore, cum hi fuprafcripti, id eft Papa Joannes cum Senatoribus, Theodoro exconfule, Importuno exconfule, Agapito exconfule (Agapito patricio defuncto Theffalonica) pofiti effent Conftantinopoli, Theodoricus rex hæreticus tenuit duos Senatores præclaros & exconfules, Symmachum & Boëtium, & occidit interficiens gladio.

Ch

DECIM V M

SECVLV M;

nimirum

Ab anno 900. ad an. 1000.

um offa Boëtij multis abhinc fæculis jacerent neglectu temporum minùs honorata, Otho tertius Imperator.eadem marmore includi juffit: infcripto elogio, quod compofuit Gerbertus Ravennas Archiepifcopus, Magifter olim Augufti, is qui fummus Pontifex creatus, Sylvefter fecundus dictus eft, quique non fecus ac Boëtius ob exquifitam reconditarum rerum fcientiam Magus falsò eft habitus ab imperitis. Elogium autem illud his verfibus expreffit,

Roma potens dum jura fuo declarat in orbe,

Tu pater & patria lumen, Severine Boëti,
Confulis officio rerum difponis habenas,
Infundis lumen ftudiis & cedere nefcis

Græcorum ingeniis, fed mens divina coërcet
Imperium mundi. Gladio bacchante Gothorum
Libertas Romana perit: tu Conful & exful

Infignes titulos præclarâ morte velinquis.

Nunc decus Imperij, fummas qui pregravat artes
Tertius Otto fuâ dignum te judicat aulâ ;

Eternumque tui ftatuit monimenta laboris,

Et bene promeritum meritis exornat honeftis.

VNDECIMVM SECVLV M;

nimirum

Ab anno 1000. ad an. 1100.
I.

IGEBERTUS monachus Gemblacenfis, ordinis S. Benedicti, qui inter hiftoricos non ultimum locum habet, in fuo de fcriptoribus illuftribus opere, dubitat, num Boëtius conferendus, an præferendus philofophis & fæcularibus & Ecclefiafticis ? » Boëtius, inquit cap. 37. vir confularis con» ferendus, vel præferendus philofophis & fæcularibus & Ecclefiafticis ; quia » nos ambiguos effe facit, an inter fæculares, an inter Ecclefiafticos fcriptores fuerit illuftrior? Laudent eum fæculares, quòd Ifagogas, quòd Periherme

"

nias,

c

nias, quòd Categorias tranftulerit de Gręco in Latinum, & expofuerit; quòd Topica Ciceronis expofuerit, quòd antepredicamenta, quòd libros de topi- « cis differentiis, de cognitione Dialecticę & Rhetoricę, & diftinctione rhe- « toricorum locorum, de communi prçdicatione poteftatis & poffibilitatis, de « categoricis & hypotheticis fyllogifmis libros, & alia multa fcripferit, quòd Arithmeticam & Muficam latinis fcripferit. Nos Ecclefiaftici laudamus « cum, quòd librum de fanctâ Trinitate fcripferit, quòd exiliatus à Theodo- « rico Gothorum & Italorum rege, pro eo quod tueri volebat libertatem Ro- « manę urbis, fcripfit librum de confolatione Philofophię. Hic ab eodem « rege Theodorico occifus eft.

I I.

Honorius Auguftodunenfis Ecclefię Prefbyter in Chron. Boëtius, ait, « Patricius vel conful fcripfit librum de fanctâ Trinitate, & alium de confolatione, & quadrivium de Gręco tranftulit, id eft Arithmeticam, Muficam, « Geometriani, Aftronomiam. Dialecticam verò explanavit. A Theodorico « Gothorum rege Mediolani interficitur.

Jinte

DVODECIMVM SECVLVM;

nimirum

Ab anno 1100. ad 1200.

I.

OANNES Sarefberienfis natione Anglus, Epifcopus Carnotenfis, qui inter alia opera fcripfit policraticum five de nugis curialium & vestigiis philofophorum, in hoc eodem opere, libro feptimo, capite decimo quinto, hunc Boctii librum de confolatione philofophic plurimùm commendat. »Si, inquit, mihi non credis, liber de confolatione Philofophię revolvatur atten- « tiùs, & planum erit hęc in contrarium cedere. Et licet liber ille Verbum « non exprimat incarnatum, tamen apud eos qui ratione nituntur, non me- «< diocris auctoritatis eft ; cùm ad reprimendum quemlibet exulceratę mentis « dolorem, congrua cuique medicamenta conficiat. Nec Judeus quidem nec « Grecus fub pretextu religionis medicinę declinet ufum, cùm fapientibus « in fide & in perfidiâ defipientibus fic vividę rationis confectio proficiat arti- «. ficiofa, ut nulla religio quod mifcet abominari audeat, nifi quis rationis ex- « pers eft. Sine dificultate profundus eft in fententiis, in verbis fine levita- « te confpicuus, orator vehemens, efficax demonftrator. Ad id quod fe- « quendum eft, nunc prolabitur fuadens, nunc quafi ftimulo neceffitatis im- « pellens.

I I.

Huic addi poteft auctor libri de fpiritu & anima, qui inter opera S. Auguftini refertur: fi tamen vera eft conjectura Vincentii in fpeculo hiftoriali, & Abbatis Trithemii qui afferunt hunc auctorem efle Hugonem à San&to Victore, quippe qui florebat anno Chrifti 1130. hic enim auctor, quifquis fit, non folum ducit honori referre cogitationes & verba Boëtii capite undecimo dicens: Mens nunc caput fummis inferit, nunc defidit in infima & cætera quæ habentur metro 4. libri quinti confolationis philofophiæ ; fed capite trigefimo feptimo ejufdem Boëtii auctoritate utitur: Boëtius, inquit, dicit intelligentiam folius Dei effe admodum paucorum hominum.

66

DECIMV M-TERTIVM SECVLVM;

nimirum

Ab anno 1200. ad an. 1300.

ANCTUS Thomas omni noftrâ prædicatione major, mirum in modum commendat merita Boëtii, non quidem fuis in libros de confolatione philofophicâ commentariis: fiquidem hæc, ut probavimus, germana non funt Sancti Thomæ opera, fed fuâ potiùs frequenti hujus auctoris laudacione, quâ Boctium æquans fummis Ecclefiæ doctoribus, ejufdem auctoritate utitur ad faciendam fidem. Sic 1. p. q. x. a. 1. æternitatis definitionem, quam ipfe dicit à Boëtio pofitam, cæteris pofthabitis, particulatim explicat: Eternitas, inquit, eft interminabilis vita tota fimul & perfecta poffeffio, ut habetur 5. de confol. profa 2. circa principium. Sic q. 29. ejufdem partis in argumento fed contra, affert perfonæ definitionem quam dicit effe Boëtii lib. de duab. nat. hancque particulatim exponit: Perfona, inquit, eft rationalis nature individua substantia. Et fic de cæteris.

DECIMVM-QVARTVM SECVLVM;

PHILIP

nimirum

Ab anno 1300. ad an. 1400.

I.

HILIPPUS pulcher Francorum Rex, ut refert Petrus Bertius præfatione in libros Boëtii de confol. tanti fecit hos confolationis philofophicæ libros, ut quamvis ipfe latinè intelligeret, tamen pro beneficio habuerit, quòd ipfi Joannes Magdunenfis, poëta, ut tunc ferebant tempora, eruditus cos Gallice à fe redditos infcripfiflet: adfervatur ejus Operis exemplar adhuc hodie Lutetiæ in Bibliothecâ Auguftinianorum.

I I.

Maximus Planudes, Monachus Conftantinopolitanus, nihil moratus fuperbam Græcorum confuetudinem, qui Latinos libros Græcè reddere non folent, tanti habuit libros Boëtii de confolatione philofophiæ, illos ut græco fermone fuerit interpretatus. Et hoc exemplar fervatur in Bibliothecâ Regis.

L

DECIMVM-QVINTVM SECVLVM;

nimirum

Ab anno 1400. ad an. 1500.

AURENTIUS Valla, Patricius Romanus, vir ipfe eruditiffimus, non modò ait, Boëtium latinè loqui, quemadmodum refert Julius Scaliger, verùm cumdem Boëtium vocat eruditorum ultimum, præfatione in libros fuos Dialecticos. » Nec, inquit, aliter fentit eruditorum ultimus » Boëtius, magis, ut mihi videtur, Platonicus, quàm Ariftotelicus: quos au»ctores parum inter fe diftare docturum fe quodam loco promifit.

I I.

Sanctus Antoninus Archiepifcopus Florentinus, Ordinis Prædicatorum 2. parte hiftor. titul. x1. cap. 2. §. 4. de Boëtio honorificentiffimè fcripfit. » Cùm, inquit, Theodoricus rex Gothorum rempublicam in Italiâ opprime»ret temporibus prioribus, Boëtius fenator clariffimus, ut infra dicetur de fapientiâ ejus, amator reipublicæ in multis Regi fe pro juftitiâ opponebat,

"