Nimbofifque polus ftetit imbribus, Sol latet, ac nondum cœlo venientibus aftris, Defuper in terram nox funditur. Hanc fi Threicio Boreas emiffus ab antrò Verberet, & claufum referet diem, INTERPRETATIO. & cœlum velatur nubibus pluviarum fœ- 1 fpeluncâ Thracia ortus flagellet hanc ter cundis, fol abfconditur, & nox irruit ex | ram & aperiat lucem abfconditam, fublimi in humum. Si Boreas ventus ex | 4. Nimbofifque imbribus. ] Imbres nimbofi dicuntur, quòd hi nube tanquam fuâ materiâ inclufi contineantur: nimbus enim non fecus ac nubes generatim illud dicitur quod nubit five ope. rit: unde nimbus, inquit Ifidorus 1.19. c. 31. eft fafciola tranfverfa ex auro affuta linteo, quod eft in fronte fœminarum. Ex quo Plautus nimbatam meretricem dixit. Scilicet nubes, quæ nihil cft aliud quàm vapor caliginofus, in fublimi aëris circumfundentis pondere librarus, deorfum ferri poteft duobus modis, & pro diverfo defcensûs fui modo, diverfos habere effectus: vel enim nubes integra defcendit, vel fruftatim ; fi integra defcendat, fulguris, fulminis, tonitrui, præfertim verò tempeftatis parens effe poteft. Si autem fruftatim defcendat, hujus tres effe folent formæ; nimirum nix, pluvia, & grando: nam villofi nubis globuli cadendo vel fervant vel mutant fuam formam: fi fervant, ningit: fi verò mutant, hi aut liquefcunt tantùm, tumque pluit; aut durefcunt liquati, tumque cadit grando. 4. Polus ftetit. ] Coelum obdu&tum fuit. Sic enim Virgilius Ecl. 7. V.54. Stant & juniperi & caftanea hirfuta. Eneid. 6. v. 300. de Charonte, cujus oculi flammâ tegi videbantur. Canities inculta jacet, stant lumina iammi Eneid. 12. v. 407. de cœlo quod pulvere obductum erat. Iam pulvere cœlum. Stare vident. Hinc additur .5. Sol latet. s. Nondum cœlo venientibus aftris.] Nox enim Poëtis præfertim, duplicis eft generis. Altera nafcitur occidente fole emicantibufque cæteris aftris, quæ propterea oriri dicuntur: de hâc nocte loquitur Virg. 2. Am. v. 250. Vertitur interea cælum & ruit Oceano que Teucrorum ex oculis: ponto nox incu bat atra. Et de hâc nocte nunc agitur: unde dicitur fundi in terram defuper, nondum cælo venientibus aftris, quæ fcilicet occidente fole emicare folent. 7. Boreas. ] Borcas eft ventus flans ab ortu æftivo: quamobrem fimili motu, quo aër ab ortu ad occafum circumactus, cietur. Hinc autem omnia, quæ de ifto vento dici folent, poffunt inferri. Primò enim ventus hic è regione Cori fpirat: quia Corus flat ab occafu aftivo: unde utriufque hujus venti nofter auctor nunc meminit. Secundò idem ventus vehemens eft: quoniam unà cum aëre fertur ad occafum: cum autem omnis ventus vehemens, fit fri Emicat, & fubito vibratus lumine Phœbus, INTERPRETATIO. Sol apparet, & emiffus luce repentina, perftringit fplendore fuo NOTÆ. gidus, propterea Virgilius Ecl. 7. V. SI. canit, Hic tantum Borea curamus frigora, quantum Aut numerum lupus, aut torrentia flumina ripas. Atque hinc fortè nominis iftius interpretatio: Bopeas enim videtur dici à Bouw clamo & piw, decurro, quòd ventus ille, ut pote vehementior, cum fonitu currat. Tertiò ille ventus ferenus eft, quòd cum aere concurrens nubes coactas, materiam imbrium, diffipet. Unde Ovid. 6. Meta. Apta mihi vis eft, quâ triftia nubila pello, Et freta concutio, nodofaque robora Quemadmodum enim ventus pomorum, caftancarum, ligni viridis, imò & globi ænci, quem Æolipilam vocant, movente igne , ex quibufdam veluti antris, vaporibus fcilicet, quà data porta, rarefcendo ruentibus oritur: fic prædictus Mundi ventus ex circunftantibus terrâ, montibus, & nubibus, veluti ex magnis quibufdam fpeluncis, agente fole, vaporibus nimirum, quà minus refiftitur, rarefcendo currentibus fare confuevit: unde Virgil. 1. En. v.ss. Nimborum in patriam, loca fœta fu- Antro Circum clauftra fremunt, &c. 7. Threicio.] Sive Thracio: quòd Boreas quidam eodem, quo ventus hic, nomine donatus, fuerit Thrax: vel quòd ventus hic comparatione loci, ubi fcribebat Boëtius ex Thraciâ videretur flare: Sic Virg. 12. Æneid. v. 365. Ac velut Edoni Borea quum Spiritus alto Infonat Egao, fequiturque ad litora fluctus Quà venti incubuere, fugam dant nubila cœlo. Edoni enim Græcè yo, Straboni gens eft Thracica. Porrò referare idem eft quod aperire: referare enim contrarium eft feris: ficut claudo, & recludo ; velo, & revelo ; tego, & retego funt contraria: feræ autem funt, quibus remo tis fores panduntur, ut ait Varro, vel ut ait Feftus, fuftes, qui opponuntur foribus: Ovid. 1. 6. amor. Excute pofte feram. Hinc Virg. 12. Æn. v. 584. Vrbem alij referare jubent, & pan dere portas. 9. Phoebus. ] Phoebus five Apollo fertur Jovis & Latona filius, codem partu cum Dianâ editus in infulâ Delo. Medicine inventor, divinandi, cantandi, & verfificandi adeo peritus, ut harum artium Deus habitus fit. Poëtis, ut nunc, fæpius folem fignificat, ut ipfius nominis interpretatio probat: poßos enim Græcè, Latinè est splendidus, hinc dicitur emicare & fubito vibratus lumine: emicare quidem dicitur quatenus fulget: mico enim eft à micâ, quatenus hæc dicitur de arcnulis fulgentibus: at dicitur fubito vibratus lumine, quatenus fol continuato lumine B PROSA III. ARGUMENTU M. Oëtius, recognitâ tandem parente Philofophiâ, ab eadem percuntando accipit, ut antiquos fic recentiores Philofophos ab ignaris improbifque vexatos fuiffe. b AuD aliter triftitiæ nebulis diffolutis, haufi cœlum, & ad Hognofcendam medicantis faciem mentem recepi. Itaque, ubi 2 in eam deduxi oculos intuitumque defixi, refpicio 3 nutricem meam,, INTERPRETATIO. a fimili modo. b refpiravi. c animum erexi. NOTÆ. 1. Haud aliter.] Non fecus ac nubibus, afflatu Boreæ, diffolutis, fol emicat, fuoque lumine oculos fpectantium in fui admirationem convertit, ego Boëtius nebulis perturbationum, prxfertim verò triftitiæ meæ, inftinctu Philofophiæ, fugatis, cæpi paululum refpirare, animumque erigere ad contemplandam cam, quæ quòd extrahat errores & vitia radicitus, medici officium exercere videtur, Philofophiam. Sua autem hæc verba Boëtius videtur mutuatus à Virgil. Æn. 10. v. 898. Contra Tyrrhenus ut auras Sufpiciens haufit cœlum, mentemque recepit. Ubi haurire cœlum idem, quod respiware; mentem verò recipere idem, quod animum erigere: refpirare enim propriè corporis eft, quatenus hoc pulmonum ope per afperam arteriam fpiritum alternis excipit, ac reddit: Sed propter quamdam fimilitudinem dicitur etiam de mente, quatenus notionum, quas à rebus cognofcendis accipit, conscia alfenfionem & quoddam votum emittere videtur: fic Tullius pro Seft. Repiraffe homines videbantur, nondum re sed:` pe Reipublica recuperanda. 2. Intuitum defixi. ] Attentâ cogitatione confideravi: ut enim cognitio clara & diftincta quædam eft veritatis, cui invenienda vacat Philofophia, norma; ita nec Philofophicas res nec ipfam Philofophiam cognofcendo assequi poffumus, nifi attentiori eaque frequenti mentis meditatione: qui fecùs fecerit, hic in præcipitationem & præjudicium, præcipua errorum vitiorumque capita, labatur neceffe eft. 3. Refpicio nutricem meam.] Mea nimirum mentis: cùm enim vita humanæ mentis, fit cogitatio; propterea Philofophia, cujus ope cogitatio fovetur. auctifque viribus adolefcit › non immerito mentis humanæ nutrix vocatur Sic Ovidio nox dicitur curarum nutrix. 6 4 in cujus ab adolefcentiâ Laribus obverfatus fueram, Philofophiam. Et quid, inquam, tu s in has exfilij noftri folitudines, ô omnium magiftra virtutum, 7 fupero cardine delapfa venisti? an ut tu quoque INTERPRETATIO. a domefticis penetralibus. b ego Boëtius. [ c à cœlo. NOTE. 4. In cujus...laribus. ] Id eft, fcholis: lar enim focus eft: hinc Lares Poëtis funt dij patrij five domeftici, &, fi credamus Apuleio, mentes parentum, qui quòd olim domi humarentur, fuam putabantur femper curare familiam: unde Tullius, Dij, inquit, quos Graci Jaluova appellant, noftri, opinor, Lares. Atqui Schola Philofophicæ, non abs re dicuntur ejufdem Philofophia focus: quandoquidem ibi lumen naturale, quod poteft dici quædam mentis humanæ vita, ab ipfis præcipitationis præjudicijque incurfibus tutum, curantibus optimis præceptoribus, fovetur. Quare cùm Boëtius infans miffus fuerit Athenas, ubi annos decem & octo cùm aliorum Philofophorum, tum Platonis præfertim & Ariftotelis lectioni vacavit, rectè dicitur Laribus Philofophia ab adolefcentia obverfatus: propterea Philo fophia fuprà ægrè ferebat Mufas Poëticas eidem Boëtio affidere. 5. In exilij noftri folitudines. ] Theodericus Oftrogothorum Rex, cui Boëtius antea fuerat dilectiffimus, tantam impiis quibufdam, Boëtium falsò accufantibus, adhibuit fidem, ut ille hunc Ticinum vulgo Papiam relegârit, tanquam in exilium : quam in folitudinem idcirco accedit Philofophia, quòd in folitudine præfertim mens ab omni hominum commercio liberata, fuis cogitationibus formandis unicè vacare poffit: fic Plato philofophaturus non Athenas, fed Academiam, fuburbanum Gymnafium, elegit: Sic Mufæ defertiffimos montes incolere fingun tur. 4. Omnium magiftra virtutum.] Phi lofophia enim, auctore Tullio, virtutis continet & officij & bene vivendi difciplinam, quam qui profitetur, graviffimam fuftinere perfonam videtur. Et certè vir tus generatim, juxta ipfius Ariftotelis mentem, definiri poteft affectio mentis ut voluntaria fic recta. Duplicis eft generis, nempe dianoëtica & moralis. Prior eft affectio mentis notioni clara & diftinctæ confentientis. Pofterior affectio ejufdem mentis mediocritatem laudabilem in humanis cogitationibus, locutionibus, operibufque conftituentis: quare prior prudentia; pofterior temperantia à Cicerone vocatur: utriuf que autem præcepta præfcribit Philofophia adeoque omnium eft magistra virtutum. 7. Supero cardine delapfa. ] Divinitus data: lumen enim naturale, ut pote quod ab ipfo mentis humanæ conditore ortum eft, divinitus eft datum. Philofophia autem nihil eft aliud quàm lumen naturale modificatum: lumen quidem, hoc eft notio, quæ fola eft mentis lumen: naturale verò, id eft ab ortu divinitus datum, five à naturâ infitum ingenitumque modificatum denique, quatenus eft primùm clarum & diftinctum; deinde paulò longiùs diffufum; poftremò veri certique judicij norma. Sic Socrates, referente Themiftio orar. 1. Philofophiam in hominum genus divinâ duntaxat forte delapfam fuiffe teftatus eft. Sic Cicero paffim: Philofophia, inquit, donum & inventum Deorum; quo bono nullum optabilius, nullum praftantius, neque datum eft mortalium generi Deorum conceffu atque munere, neque dabitur. |