1. Cor. 11:

.29.

& diftributione ; nihil de teftamento, aut paffionis Luæ memoriâ &c. non ergo de Euchariftiâ loquirure Refp. nego confeq. Neceffe quippe non erat, ut in eo loco, in quo promittit tantùm fe daturum carnem fuam, exponeret quidquid ad iftud Sacramentum pertinebat: hoc enim ad ejus inftitutionem magis fpectat, quod reipsâ expofuit diftinctiùs, cùm Sacramentum Euchariftiæ Chriftus inftituit.

Objicies 3°. Multa Chriftus cap. 6. S. Joan. dixit, quæ Euchariftiæ, ac reali & facramentali Euchariftix manducationi accommodari non poffunt.

1o. v. 55. ait: Qui manducat meam carnem, & bibit meum fanguinem, habet vitam æternam. Sed ea verba intelligi non poffunt abfolutè & fimpliciter de manducatione orali, fed de fpirituali dumtaxat Euchariftiæ: quàm multi enim funt, qui ore fumunt Eucharistiam, & judicium fibi manducant & bibunt, non dijudicantes corpus Domini r

II. v. 54. Chriftus ait: Nifi manducaveritis carnem filii hominis, & biberitis ejus fanguinem non habebitis vitam in vobis, quæ verba, fi de reali & facramentali manducatione intelligantur, evincent, tùm fimpliciter & abfolutè neceffariam effe ad falutem Euchariftiam, tùm jure divino utramque fumendam effe fpeciem, quod utrumque caput nogant Orthodoxi.

も

III. v. 57. Chriftus ait: Qui manducat meam carnem, & bibit meum fanguinem, in me manet, ego in illo. At manfio hæc corporalis non eft, fed fpiritualis dumtaxat; ergo & manducatio: talis quippe, inquit Albertinus, eft manducatio, qualis manfio.

IV.Chriftus loquitur de illâ manducatione quæ poterat tum cùm loquebatur, ab iis quibus lo

fieri

quebatur: ait quippe in præfenti, Qui manducat. Atqui manducari tunc temporis facramentaliter & realiter non poterat Euchariftia, cùm inftituta nondum effet, fed fpiritualiter dumtaxat per fidem. Deinde alloquebatur Chriftus Judæos, quibus imme diatè ante dixerat: Nifi manducaveritis carnem fili bomini &c. præceptum verò iftud comminatorium illuforium planè fuiffet, nifi tum illi potuif fent carnem Chrifti manducare; fieri enim poterat, ut illorum quamplurimi ante inftitutionem Euchariftiæ diem ultimum obiiffent: immò etiam vi huJus comminationis vitâ privarentur ob defectum manducationis, quod iniquum prorfus foret.

V° denique, verba ifta Chrifti, Nifi manducaveritis &c. fenfum habent generaliorem & humaniorem minùs durum, atque etiam intellectu factuque faciliorem, fi de folâ dumtaxat manducatione fpirituali per fidem intelligantur: quia, inquit Albertinus, fi de manducatione orali & facramentali exponantur, multas neceffariò patientur reftrictio. nes. Accipienda enim erunt tantummodo de hominibus fub novo Teftamento poft Euchariftiæ inftitutionem viventibus; item de adultis folis, & de fumptione, non actu fimpliciter, fed interdum in voto feu defiderio; ac etiam de manducatione dignâ, non verò indignâ, quæ certè reftrictiones locum non habent, fi prædicta verba intelligantur de manducatione fpirituali dumtaxat per fidem. Refp. nego antecedens.

Ad primam probationem, Verba citata intelligenda funt cum eâ cautione, de quâ Apoftolus 1. Corinth. 11. v. 28. Probet autem feipfum homo: neque enim Sacramenta vim fuam exerunt, cùm ali quo ex parte recipientis feu fubje&ti obice vírtus illa retardatur & impeditur.

863.

Ad fecundam, nego ex citatis verbis, Nifi mana ducaveritis &c. fequi, vel fimpliciter quoad fub. ftantiam neceflariam effe ad falutem Euchariftiam, vel neceffariam quoad modum fumendi illam fub utrâque fpecie. Non primum, quia verba laudata continent tantùm neceffitatem præcepti obftringentis tantùm eos qui talis præcepti funt capaces, nempe folos adultos, quos Chriftus alloquebatur, ut inferiùs oftendemus. Non etiam fecundum: ut enim rectè obfervat Conc. Trid. Seff. 21. cap. 1. Chri Aus in eo cap. 6. S. Joan. vitam æternam aliquando corpori & fanguini, aliquando corpori foli tribuit: fed de hoc argumento inferiùs.

Ad tertiam: Chriftus per Euchariftiam & corporaliter & fpiritualiter in fufcipientibus manet, T.4. 862, unde S. Cyrillus Alexandrinus L.io.in Joan.vocat eos cum Chrifto concorporales, propter fcilicet my. fticas Eulogias, quarum participes facti funt, id eft, propter Euchariftiam. Hinc ruit ratiocinium Albertini, & contra illum meritò retorquetur. Talis enim eft manducatio, qualis manfio: atqui corporis fui fubftantiali præfentiâ manet Christus in iis qui Euchariftia confortes fiunt; ergo ab iis verè, ore, & in Sacramento manducatur."

Quamquam meritò dicere poffumus, parem non effe conditionem manducationis carnis Chrifti, & manfionis illius in nobis: ita enim illius effectus eft ; ac proprium illud eft Sacramentis noftris, ut exteriori ac fenfibili actione effectum fpiritualem in animâ operentur. Unde ficut omnino malè ratioci naretur qui diceret, talem effe Baptifmi ablutionem, v. g. qualis eft falus & mundatio per illam producta: atqui falus illa & mundatio planè fpiritualis eft ; ergo & ablutio. Ita profectò ineptum eft

tud Albertini ratiocinium, Talis eft manducatio corporis Chrifti, qualis ejus in nobis mansio: in utroque enim Sacramento aliquid eft exterius, sym bolum nempe & actio fenfibilis; in Baptifmo aqua & ablutio, in Euchariftiâ fpecies panis & manducatio; & aliquid interius ac planè fpirituale, in Baptifmo gratia regenerans, in Euchariftiå gratia

reficiens ac confortans.

Ad quartam: Chriftus de utrâque manducatione agit ; & de fpirituali, fidem fuis verbis adhibendo que tunc fieri poterat ; & de reali jac facramentali adimplendâ poft inftitutam Euchariftiam:non enim tantùm tempore præfenti ait, Qui manducat ; fed etiam ad futurum refpiciens, Nifi manducaveritis... Et, Si quis manducaverit ex hoc pane. Sicut igitur cùm Chriftus dixit, Nifi quis renatus fuerit ex aquâ & Spiritu fanéto, non poteft introire in regnum Colo rum, non fignificabat eos qui ante inftitutum Baptifmum & plenè promulgatam Legem Evangelicam, Baptifmum non fufcepiffent, à regno Calotum excludendos fore propter defectum Baptifmi, fed eos tantùm qui poft promulgatam Baptifmi le. gem, ei obfequi neglexiffent ; ita pariter cùm dixit, Nifi manducaveritis, non refpiciebat nifi eos, qui poft inftitutionem hujus Sacramenti, carnem fuam & fanguinem in Sacramento non reciperent. Neque obftat quòd ad Judæos loqueretur tum in Synagogâ præfentes, quorum plurimi priùs ex hac vitâ migraturi erant, quàm inftitueretur Euchariftia. 1. quia comminatio de quâ Chriftus citato cap. ejufmodi homines non fpectat, fed in futurum profpicit. 2°. quia Chriftus toti Ecclefiæ loqueba tur in perfonâ Difcipulorum fuoruin: toti enim Ecclefiæ fuum promifit corpus, cui reverâ conceffit. De Euchariftia.

D

Ad quintam: Verba quæ præceptum important in Scripturâ facrâ, non funt femper intelligenda fecundum fenfum generaliorem, fed accommodatè ad perfonas quibus datur, ad tempus pro quo datur, & maximè ad voluntatem illius qui dat præceptum. Sic v. g. verba hæc, Nifi quis renatus fuerit ex aquâ &c. fenfum generaliorem habent, fi de folâ regeneratione per fidem intelligantur, quàm fi de Sacramento in exteriori per aquam ablutione confiftente: an idcirco rectè concludet Socinianus, Sacramentum Baptifini neceffarium non effe ? non confentient noftri adverfarii. Reftrictiones autem de quibus in Objectione Albertinus, non ab hominibus, fed à Chrifto ipfo legiflatore pofitæ funt: legem verò extendere nefas eft ultra voluntatem legiflatoris, neque noftrum eft ei obloqui, fed obfeq qui potius.

Objicies 4. Chriftus in poftremâ parte citati cap. 6.S. Joan. apertè declarat fe de fpirituali dumtaxat carnis fuæ manducatione loquutum fuiffe. Refpondens enim interrogationi Judæorum v. 53. Quomodo poteft hic nobis carnem fuam dare ad manducandum? eorumque carnalem cogitationem reprehendens, ait v. 64. Spiritus eft qui vivificat, caro non prodeft quidquam. Unde fic arguit Alber

tinus.

Quæ manducatio carnis Chrifti per fe non pro deft, ea tanquam inutilis & fuperflua haberi debet: at manducatio oralis Chrifti per fe non prodeft, nec vivificat, benè verò manducatio quæ fic fpiritu per fidem; tum quia fic exprefsè declarat Chriftus v. 64. tùm quia brute animantes, canes, mures, imò & multi impii carnem Chrifti ore comedunt, quibus tamen nihil prodeft ad vitam æter

nam.