Imágenes de páginas
PDF
EPUB

Confulat, & de mes fervices. Tant qu'elle fubfiftera dans vos cœurs, elle me tiendra lieu d'un bouclier impénétrable.

Que fi l'iniquité prévaut, & que mes efpérances foient trompées; je vous recommande mon fils, ce jeune enfant. Je croirai, non-feulement fa vie, mais fa fortune en fûreté, tant que vous n'oublierez point que fon pere a fauvé la Patrie lui feul, & s'eft lui feul expofé à toute forte de rifques pour la fauver.

Opinez donc, PERES CONSCRITS, comme vous avez déja commencé, avec zele, avec fermeté, dans une conjoncture d'où dépend la confervation de vos perfonnes, celle du peuple Romain, de vos enfants, de vos temples, de vos autels, de votre Empire, de votre liberté, de l'Italie entiere, de toute la République. Vous avez un Conful, qui jufqu'à la mort ne manquera, ni de courage pour fe charger de vos ordres, ni de force pour les faire exé

cuter.

M. TULLII

CICERONIS

IN

L. CATILINAM

ORATIO I.

210

UOUSQUE tandem abutêre, Catilina, patientiâ noftrâ, quamdiu etiam furor ifte tuus nos eludet? quem ad finem fefe effrenata jactabit audacia? Nihilne te nocturnum præfidium Palatii, nihil urbis vigilia, nihil timor populi, nihil concurfus bonorum omnium, nihil hic munitiffimus habendi fenatûs locus, nihil horum ora vultufque moverunt? Patêre tua confilia non fentis? conftri&tam jam omnium horum confcientiâ teneri conjurationem tuam non vides? Quid proximâ, quid fuperiore nocte egeris, ubi fueris , quos convocaveris, quid confilii ceperis, quem nof-211 trûm ignorare arbitraris? O tempora, ô mores! Senatus hæc intelligit, conful videt: hic tamen vivit. Vivit? Immo verò etiam in fenatum venit: fit publici confilii particeps:

212

[ocr errors]

notat & defignat oculis ad cædem unumquemque noftrum. Nos autem viri fortes, fatisfacere reipublicæ videmur, fi iftius furorem ac tela vitemus. Ad mortem te, Catilina, duci, juffu confulis, jam pridem oportebat in te conferri peftem iftam, quam tu in nos omnes jamdiu machinaris. An verò vir ampliffimus, P. Scipio, Pontifex maximus, Tib, Gracchum, mediocriter labefactantem ftatum reipublicæ, privatus interfecit: Catilinam verò, orbem terræ cæde atque incendiis vaftare cupientem nos confules perferemus? Nam illa nimis antiqua prætereo, quòd Q. Servilius Ahala Sp. Melium, novis rebus ftudentem, manu fuâ occidit. Fuit, fuit ifta quondam in hac republica virtus, ut viri fortes acrioribus fuppliciis civem perniciofum, quàm acerbiffimum hoftem coërcerent. Habemus enim fenatufconfultum in te, Catilina, vehemens & grave: non deeft reipublicæ confilium, neque auctoritas hujus ordinis: nos, nos, dico apertè, confules defumus.

II. Decrevit quondam fenatus, ut L. Opimius conful videret, ne quid refpublica detrimenti caperet. Nox nulla interceffit; interfectus eft propter quafdam feditionum fufpi213 ciones C. Gracchus, clariffimo patre, avo, majoribus occifus eft cum liberis M. Fulvius, confularis. Simili fenatufconfulto, C. Mario, & L. Valerio confulibus permiffa eft refpublica: num unum diem poftea L. Saturninum, tribunum plebis, & C. Servilium prætorem, mors ac reipublicæ pœna remorata eft? At nos vicefimum jam diem patimur hebefcere aciem horum auctoritatis. Habemus

verumta

in vagina

enim hujufmodi fenatufconfultum men inclufum in tabulis tamquam 9 reconditum quo ex fenatufconfulto confeftim interfectum te effe, Catilina convenit. Vivis: & vivis non ad deponendam, fed ad confirmandam audaciam. Cupio, Patres confcripti, me effe clementem: cupio in tantis 214 reipublicæ periculis non diffolutum videri: fed jam me ipfum inertiæ, nequitiæque condemno. Caftra funt in Italia contra rempublicam, in Etruriæ faucibus collocata : crefcit in dies fingulos hoftium numerus: eorum autem imperatorem caftrorum, ducemque hoftium, intra moenia, atque adeò in Senatu videmus, inteftinam aliquam quotidie perniciem reipublicæ molientem. Si te jam, Catilina, comprehendi, fi interfici juffero, credo, erit verendum mihi, ne non hoc potiùs omnes boni feriùs à me, quàm quifquam crudeliùs factum effe dicat. Verùm ego hoc, quod jampridem factum effe oportuit, certa de caufa nondum adducor ut faciam. Tum denique interficiam te, cùm jam nemo tam improbus, tam perditus, tam tui fimilis inveniri poterit, qui id non jure factum effe fateatur. Quam-215 diu quifquam erit, qui te defendere audeat, vives & vives ita, ut nunc vivis, multis meis, & firmis præfidiis obfeffus ne commovere te contra rempublicam poffis. Multorum te etiam oculi & aures non fentientem, ficut adhuc fecerunt, fpeculabuntur, atque cuftodient.

[ocr errors]

III. Etenim quid eft, Catilina, quod jam amplius expectes, fi neque nox tenebris obfcurare cœtus nefarios, nec privata domus pa

rietibus continere vocem conjurationis tuæ poteft; fi illuftrantur, fi erumpunt omnia? Muta jam iftam mentem mihi crede: oblivifcere cædis, atque incendiorum. Tenêris undique : luce funt clariora nobis tua confilia omnia: quæ etiam mecum licet recognofcas. Meminiftine, me ante diem xII Kalendas Novembris dicere in fenatu, fore in armis certo die, qui dies futurus effet ante diem vi Kalendas Novembris, C. Mallium, audaciæ fatellitem atque adminiftrum tuæ ? Num me fefellit, 216 Catilina, non modò res tanta, tam atrox, tam incredibilis, verùm, id quod multò magis eft admirandum, dies? Dixi ego idem in fenatu, cædem te optimatum contuliffe in ante diem v Kalendas Novembris, tum cùm multi principes civitatis Româ non tam fui confervandi, quàm tuorum confiliorum reprimendorum causâ profugerunt. Num infitiari potes, te illo ipfo die meis præfidiis, meâ diligentiâ circumclufum, commovere te contra rempublicam non potuiffe, cùm tu difceffu cæterorum, noftrâ tamen, qui remanfiffemus, cæde contentum te effe dicebas? Quid? cùm te Prænefte Kalendis ipfis Novembris occupaturum nocturno impetu effe confideres: fenfiftine illam coloniam meo juffu, meis præfidiis, cuftodiis, vigiliifque effe munitam? Nihil agis, nihil moliris, nihil cogitas, quod ego non modò non audiam, fed etiam non videam, planèque fentiam,

[ocr errors]

IV. Recognofce tandem mecum illam fuperiorem noctem. Jam intelliges multò me vigilare acriùs ad falutem, quàm te ad perniciem reipublicæ. Dico te priori nocte veniffe

« AnteriorContinuar »