hoc eft mundo. eodem fere modo efficitur, esse in mundo fummam virtutem et fapientiam: cap. 12--14. fed mundi divinitate perfpecta, aftris etiam divinitas eft tribuenda. gignuntur enim ex mobilissima et puriffima aetheris parte, nulla alia admixta natura, totaque funt calida et pellucida. abfurdum autem effet, rebus aëre ortis rationem habentibus, quae in multo puriore aethere nafcuntur, nullum fenfum aut rationem habere, quae ibi multo acriora fint necesse eft, et vel ordine eorum et conftantia, motuque voluntario declarantur: cap. 15. fed maxime aftrorum fenfum et intelligentiam, divinitatemque declarat mirabilis eorum ordo et conftantia, quae neque naturam fignificat, quod eft plena rationis, neque fortunam, quae conftantiam refpuit. in quo Epicurus ridicule errat, qui humanam figuram Diis attribuit, negatque rotundum et volubilem Deum cogitari poffe: cap. 16. fed multae aliae naturae Deorum ex magnis eo rum beneficiis conftitutae funt. nam primo quod eft a Deo natum, id nomine ipfius Dei nuncupatur; deinde res ipfa, in qua eft vis major aliqua, fic appellatur; beneficiis porro excellentes viri in caelum fama ac voluntate fublati funt; ac denique ex phyfica ratione multi fluxerunt poëtici Dii: cap. 23. confti tutis duobus his, Deos effe, et qualis eorum natura fit, fequitur difputatio de providentia Deorum. ea tribus argumentis afferitur de Stoicorum more. primum ab eo ipfo, quod dii funt, ducitur: cap. 30. 31. alterum inde, quod omnes res fubje&ae funt naturae fentienti, ab eaque omnia pulcherrime geruntur: cap. 32. tertium autem ex admiratione rerum caeleftium et terreftrium arceffitur, qui locus fufe admirabiliterque explicatur. tertiae huic difputationis parti fubjicitur tandem ea, qua iftam tantam rerum molitionem, hominis caufa, faltam esse, demonftratur, hominumque

commodis mirifice a Deo provifum: quod quidem quatuor argumentis fit; quorum primum ductum est a corporis humani ftructura; alterum a perfectionibus animi; tertium ab utilitate, quam res cum caeleftes, tum terreftres hominibus afferunt; et quartum denique ab exemplis hominum illuftrium,quibus Dii confu luerunt. ERNESTUS.

LIBRI TERTII ARGUMENTUM.

Tres in partes commode tribui poteft hic Liber, in praefationem, difputationem, et brevem epilogum. in praefatione, Cicero tranfit a differtatione Balbi ad Cottae differtationem. in difputatione, totam Stoicorum Theologiam fuperiori libro copiofe a Balbo expofitam, Cotta confutat. in epilogo, quis fuerit dif putationis exitus, aperitur. LESCALOPERIUS.

DE

NATURA DEORUM,

AD M. BRUTUM,

LIBER PRIMUS.

YUM multae res in philofophia nee quaquam fatis adhuc explicatae fint, tum perdifficilis,Brute,(quod tu minime ignoras) et perobfcura quaeftio eft de natura deorum : quae et ad age nitionem animi pulcherrima eft,et ad moderandam religionem neceffaria. de qua tam variae funt doctiffimorum hominum, tamque difcrepantes fententiae, ut magno argumento effe debeat, caufam, id eft principium philofophiae, effe fcientiam: prudenterque Academicos a rebus incertis affenfionem cohibuiffe. quid eft enim temeritate fortius? aut quid tam temerarium,tamque indignum fapientis gravitate atque constantia, quam aut falfum fen

tire, aut, quod non fatis explorate perceptum fit et cognitum, fine ulla dubitatione defendere? velut in hac quaeftione, plerique (quod maxime verifimile eft, et quo omnes duce natura vehimur) deos effe dixerunt: dubitare fe Protagoras: nullos effe omnino. Diagoras Melius, et Theodorus Cyrenaicus putaverunt. qui vero deos effe dixerunt, tanta funt in varietate ac diffenfione,ut eorum moleftum fit dinumerare fententias. nam et de figuris deorum, et de locis atque fedibus, et actione vitae multa dicuntur: deque his fumma philofophorum diffenfione certatur.quod vero maxime rem caufamque continet, eft, utrum nihil agant, nihil moliantur; omni curatione et adminiftratione rerum vacent: an contra ab his et a principio omnia facta et constituta fint, et ad infinitum tempus regantur atque moveantur. in primifque magna diffenfio eft; eaque nifi dijudicetur, in fummo errore neceffe eft homines atque in maximarum rerum ignoratione versari, Sunt enim philofophi,et fuerunt, qui om- 2 nino nullam habere cenferent humanarum rerum procurationem deos. quo

rum fi vera fententia eft, quae poteft effe pietas? quae fanctitas? quae religio?haec enim omnia pure ac cafte tribuenda deorum numini ita funt, fi animadvertuntur ab his,et fi eft aliquid a diis immortalibus hominum generi tributum. fin autem dii nec poffunt nos juvare, nec volunt; nec omnino curant; nec, quid agamus, animadvertunt; nec eft quod ab his ad hominum vitam permanare poffit: quid eft, quod ullos diis immortalibus cultus, honores, preces adhibeamus? in fpecie autem fictae fimulationis, ficut reliquae virtutes, ita pietas ineffe non poteft: cum qua fimul et fanctitatem et religionem tolli neceffe eft: quibus fublatis perturbatio vitae fequitur, et magna confufio. atque haud fcio, an, pietate adverfus deos fublata, fides etiam et focietas humani generis, et una excellentissima virtus, juftitia,tollatur. funt autem alii philofophi, et hi quidem magni atque nobiles,qui de-orum mente atque ratione omnem mundum administrari et regi cenfeant: neque vero id folum, fed etiam ab iifdem vitae hominum confuli et provideri. nam et fruges, et reliqua, quae terra pariat, et