nachos exercitatio eft chorus. Cantu fi qui dem mirè moventur mufculi oris, partiumque adjacentium, & ob frequentem quam fubeunt hæ partes contractionem, liquorum tranfcolatio, expreffio, & circuitus faciliùs abfolvuntur; deincepfque fiquida omnia vel remotiffima celeriùs ad motum cientur. Quin & librorum lectio quæ altiori voce fit, & omnis loquela paululum elata, inter optima exercitationum genera recenferi debet. Voce agitantur fpiritus non Bagliv. leviter, nec in fuperficie corporis, ut friJofeph tione fit quæ tamen fanitati tuendæ adeò Quercet. confert, fed velut in ipfo fronte, in ipfis

Georgius

vifceribus; id caufæ eft cur Monachi conclufi & clauftrales Virgines, quamvis non multo uti videantur exercitio, vitam tamen falubrem ducunt diu fcilicet noctuque vocem exercentes in canendis Deo precibus, hoc vocis exercitio corporis motum penfantes. Certè fpiritus à voce impulfi nervorum, fibrillarumque tubulos facihus fubeunt, & aër ab organorum vocalium impulfu commotus, ferit & fpirituum & humorum & membranarum fyftema; hinc debita in humoribus fermentatio & exaltatio; hinc fluiditatis confervatio, & tranfpirationis promotio, quæ omnia remedio rum diaphoreticorum ope obtineri nequidem poffunt.

Tanto

Fantò denique eft vocis & loquele in exercendo corpore præftantia, ut id fore tafsè caufæ fit, cur fœminæ non tanto aliàs exercitio indigeant, quanto indigent viri, quoniam fcilicet funt ille viris loquaciores. Quâ in re providam naturam mirere. Salu bris quoque eft declamatio, neque dici fatis poteft, quantum Concionatoribus quibufdam & Caufidicis profit ad bonam valetudinem. Quin vociferationes & ploratus infantum multum conferunt ad cerebri excrementa repurganda, totiufque corporis incrementum adjuvandum; neque hic Indorum mos prætereundus, qui, quoniam infantes nunquam ferè apud eos lacrymantur & plorant, urticis quandoque tenella Chriftiana corpora pungunt ut clamitent ejulent vociferentur; cujus inftituti caufam cuili- Lacrym bet fcifcitanti non aliam produnt, quàm Medico natorum fuorum valetudinem & longævi- Sacrum, tatem procurandam.

Omnem exercitationis ufum tanquam inutilem fanitati fervandæ, quin & exitio fam damnare aufi funt Afclepiades & Erafiftratus, quietem verò tanquam præcipuum valetudinis tutamen commendare; at certè hâc in re funt non mediocriter hallucinati fua quidem laus eft quieti fpiritus reficit, membra labore nimio fella levat, & ad plurimorum morborum cura

Warlitz.

Scrutia.

tionem neceffaria eft; at ideò femper effe quiefcendum qui affereret, magno in errore verfaretur. Longè facilior quietis quàm, laboris exceffus ; atque fi pleuritides exercitio contrahi dicuntur, has tamen non tam exercitio quàm fubitæ quieti tribuendas effe teftatur experientia minimè verò opponas exercitio corpus conteri, id quidem verum eft, at corpus humanum uti ferrum effe memineris hoc fi exerceas. conteritur, fi non exerceas, rubigine inficitur, & abfumitur. Eâdem ratione homines exercitio videmus conteri, fi verò non exerceantur inertiâ ac torpore plus detrimenti patiuntur quam fi exercerentur. Cujus detrimenti levior noxa articulorum impotentia eft ad motum. Nec mirum id effe ipfa vel magis obvia fenfibus anatomia demonftrat in fpatio quo offium extrema fibi articulantur, humor continetur albicans, tenax & glutinofus articulorum humor vulgò dictus, ex apertis abfceffibus circà articulos obortis effluere folitus. & ad motum partis quam lubricat neceffarius ut Chirurgi quidam ignari purulentam materiam hanc effe exiftimantes, & fummo ftudio vacuantes, unà cum. humore morum parti adimunt; humor autem hic fi præter naturam fe habeat motum articuli lædit, maximè fi fit vel copiofior quàm

,

ita

quàm par eft, vel vifcidior; vel concres
tionem quandam adeptus, unde tunc in
parte gravitas, torpor, quin & aliquando
fævus dolor & cruciatus exoritur. At nihil
magis huit exuperantiæ vicifditati
cretioni præternaturali favet, quàm nimią
quies, adeoque nihil eft quod articulorum
lubricitati & mobilitati adverfetur magis,

con

Præcipua igitur eft fanitatis tutela exer citatio, modò pro variâ ætatis, indolis & fexûs ratione temperetur, huicque ace cedat temporum opportunitas nec-non congrua ipfius-met exercitii menfura, quæ duo poftrema, ut de reliquis taceamus, ritè habentur, 1°, Si quantum ad tempus attinet, corpus non exerceatur nifi exone ratâ priùs alvo & vificâ, neque ftatim à paftu, 2. Si æftate exercitatio fiat in folis exortu, & poft occafum; yere & au tomno, duabus circiter horis ab orto fole; hyeme circà meridiem,

Quidam funt qui ab exercitationibus jubent abftinere primâ die Maii, & poftre ma Septembris, item poftremâ Septembris & Aprilis, prout tunc maximè nocuis, quod præceptum fanæ menti non minùs adverfatur, quàm illud Schole nefcio cujus, Lommil Salernitane nunquam verò fatis contem ment in nenda, quo Phlebotomia etiam his diebus Celf. interdicitur prout fanitati Hydra in Epift.

Com

mo, nuncupat.

Schol.
Salern.

cap. I.

modum, tunc adverfa, quin & anferina

¡caro.

Feminæ duæ in Facultate Medicâ Salernitanâ feruntur maximè floruiffe librof Tratufa que parturiiffe doctiffimos; his fortè Do & Rebec &toribus feminis, hoc opus Schola Salerca-Guarnitana titulo infignitum tribuere æquum eft, quod viris Medicis adfcribere inju riofum foret.

pa.

Menfuram verò exercitii quod fpectat, hæc ritè habebitur, fi exercitii finis fiat cùm mufculi jam intumefcunt, refpiratio difficilis efficitur, cutis rubro colore & vivido perfundi coepta eft, corpus fudore diffluit, laffitudo fuboritur; fed ita fiat hic finis, ut ab exercitio ftatim & fubitò non quiefcas.

His legibus parere non poffunt homines innumeri, qui victum labore quærentes, ferè femper laborare coguntur ; at eorum plerique cùm fint his laboribus affueti nullum indè damnum patiuntur; quin è contra ita juvantur, ut at meliorem fortu nam fi devenerint, & affiduo labore vacare definant, ægrotent: quâ in re fummam divinæ juftitiæ clementiam prædice mus, quæ hominem in peccati pœnam damnando ad laborem, poenam injunxit vaș letudini firmandæ tam idoneam.

va¬

Cate